سوخته نگاری یعنی: طرحت را بسوزان!

دیدن بعضی وسایل، زندگی را در وجود انسان بیدار می‌کند. آن‌ها با طبیعت پیوندی ماندگار دارند. وسایل چوبی یکی از آن‌ها هستند. چوب حتی وقتی دیگر جزئی از درخت نیست، روح دارد. روحی که خانه را به زیباترین شکل زنده می‌کند. تو می‌توانی با سوخته نگاری بر روی این وسایل چوبی طرح‌های زیبایی را ماندگار کنی…

شاید تو هم جزو همان‌هایی بودی که دوست داشتند روی درخت‌ها یادگاری بنویسند، اما می‌دانستند کار درستی نیست! حالا با من بیا تا یادگاری خود را بر چوب حک کنی! قول می‌دهم هیچ عذاب وجدانی در کار نباشد!

هنر سوخته نگاری

سوخته نگاری یا سوخته کاری هنر طرح زدن روی سطحی صاف، با استفاده از حرارت است. سوخته نگاری روی چوب با نقاشی و معرق پسرعموست! این رابطه باعث شده تا کمی شبیه این دو هنر باشد. برای سوخته نگاری می‌توانی از سطح‌های دیگری مانند مقوا، چرم، پارچه و… هم استفاده کنی.

طراحی و نقاشی، معرق کاری، چرم دوزی و منبت کاری از جمله هنرهایی هستند که می‌توانند با سوخت نگاری هم خانواده باشند.​

وسایل لازم سوخته نگاری:

یک هویه داغِ داغ یا دستگاه مجهز سوخته نگاری!

سوخته نگاری را می‌توان با یک هویه ساده شروع کرد. هویه‌های چهل وات یا شصت واتی که نوک آن‌ها قابل تعویض است. هویه سوخته نگاری وُلر یکی از بهترین انتخاب‌هاست. از ویژگی‌های دیگر یک هویه خوب، نسوز بودن دسته و وزن کم آن است.

دستگاه‌های سوخته نگاری هم یک ایده‌آل برای انجام این هنر هستند. تعداد سری‌ها، شابلون‌ها و چاقوهای زیاد و دیمردار بودن برای تنظیم دما از نکته‌های مثبت این دستگاه‌هاست.

یک قطعه چوب، چرم یا مقوای بی‌نوا!

سوخته نگاری روی سطوح مختلفی انجام می‌شود اما سوخته نگاری روی چوب‌های روشن از جلوه خاصی برخوردار است. چوب‌های نارنج، گردوی سفید، سپیدار و گلابی هم برای سوخته کاری مناسب هستند. چوبی که برای این هنر انتخاب می‌کنید نه باید خیلی نرم باشد که هویه در آن فرو رود نه آنقدر محکم باشد که نسوزد. چوب‌هایی مانند کاج و توت هم مناسب نیست؛ چرا که رگه‌های موجود در آن‌ها ایجاد بافت می‌کند.

برای سوخته کاری روی چرم بیشتر از روش داغ‌گذاری استفاده می‌شود. از مقوا و کاغذ هم می‌توان برای تمرین استفاده کرد. خوب است بدانی برای سوخته کاری از سطح‌های دیگری مثل کدوهای قلیانی، سازهای موسیقی و… هم استفاده می‌شود.

سنباده برای صاف کاری!

اگر چوب را خوب برش زده باشند نیازی به سنباده‌های زبر نداری. یادت باشد هرچه شماره سنباده کمتر باشد، سطح زبرتری دارد. در سوخته کاری نیاز داریم سه بار سطح چوب را سنباده بزنیم. به ترتیب از سنباده زبرتر شروع می‌کنیم و بعد با سنباده نرم‌تر و سپس با نرم‌ترین سنباده‌ای که در اختیار داریم کار را تمام می‌کنیم.

شاید زمان بچگی گفته باشند آتش نسوزانی! اما بیا و این‌بار  با سوخته نگاری طرح ذهنی‌ات را بسوزان!

کاربن برای انداختن طرح!

حواست باشد برای شروع کار، طرح‌های ساده را انتخاب کنی. طرح‌های دشوار تو را از ادامه مسیر منصرف می‌کنند! سوخته نگاری از چیزی که به نظر می‌رسد، مشکل‌تر است! برای انداختن طرحت روی سطح چوب از کاربن‌های مشکی یا زرد استفاده کن. کاربن‌های آبی روی کار پخش می‌شوند و کارت را خراب می‌کنند. کاربن‌های زرد بهترین انتخاب هستند. چرا که رنگ آن‌ها به خورد چوب رفته و معلوم نمی‌شود. کاربن‌های مشکی برای زمانی هستند که طرح‌های پیچیده را انتخاب کردی و می‌خواهی دردسری برای تشخیص خط‌ها نداشته باشی.

ابزار لیختنبرگ به دلخواه!

این ابزار کار خیلی به خصوصی انجام نمی‌دهد! فقط با ولتاژ بالا و خطر زیاد، طرحی مانند شاخه‌های یک درخت یا رعد و برق روی سطح نارسانا (مثل چوب) ایجاد می‌کند. به همین خاطر بهتر است خودت را برای تهیه آن به دردسر نیندازی!

سوخته نگاری چگونه انجام می‌شود؟

هنر سوخته نگاری نیاز به دقت و تمرکز بالایی دارد. کوچک‌ترین خطا در مراحل انجام آن، اثر را از بین می‌برد. پس دست‌هایت را تمرین بده که می‌خواهیم یک اثر، با تمرکز بالا و بدون هیچ گونه خطایی، خلق کنیم!

اول از همه لازم است بدانی که مانند نقاشی، سوخته نگاری هم کنتراست رنگی دارد. بسته به زمانی که هویه را روی چوب نگه می‌داری، چوب رنگ خاصی به خود می‌گیرد. پس پیش از شروع کار یک راهنمای مستطیلی کنتراست درست کن که به ترتیب از کمرنگ تا پررنگ‌ترین میزان سوخت چوب را در اختیار داشته باشی. 

قدم دوم نحوه بافتی است که با سری‌های مختلف می‌توانی ایجاد کنی. درست کردن یک راهنما از آن‌ها هم به تو تصویر روشنی از ادامه کار می‌دهد. این بافت‌ها گاهی با میزان ضربات هویه به دست می‌آیند.

 زاویه سر هویه در ایجاد خطوط نازک و کلفت تأثیر گذار است. همینطور ضربه‌های سریع و سبک، سایه‌های ظریفی ایجاد می‌کنند در حالی که خطوط‌های تیره حاصل ضربه‌های کندتر هستند.

داشتن این راهنماهای مستطیلی به خصوص در طرح‌های ظریف و سخت، مانند سوخته نگاری چهره، بسیار مؤثر هستند.

شاید بخواهی طرحت را از کنتراست قهوه‌ای_طلایی خارج کنی و اثری رنگی خلق کنی. برای رنگ کردن سوخته کاری بهتر است از اکلریک استفاده کنی هرچند امروزه اینکار با لیزر هم انجام می‌شود.

 احتمالاً فکر می‌کنی فقط باید از ماسک برای جلوگیری از کرونا استفاده کنی! اما باید بدانی که در حال کار با چوب هم بهتر است ماسک بزنی تا خرده‌های چوب اذیتت نکنند.

سوخته نگاری یک تمرین عالی برای ذهن، دست‌ها و تمرکز شما محسوب می‌شود. هنرمند سوخته نگار علاوه بر دقت بالا، نیاز به خلاقیت دارد تا بتواند اثری بدیع خلق کند. دیگر در عهد سلجوقی نیستیم که هنرمندان سوخته نگار طرح‌های خود را از مینیاتورکاران وام بگیرند! آن‌ها با طرح‌های جدید و تابلوهایی زیبا توانسته‌اند چشم‌های زیادی را خیره کنند.

سوخته کاری باعث می‌شود برای لحظات کوتاهی از جهان اطرافت دل بکنی و خلاقیتت را برای خلق یک اثر بدیع خرج کنی.

​