ایده پردازی، یک بازی هر روزه!
ایده پردازی یک هنر انسانی است که بدون شک توانایی آن را داری! شاید بگویی تا کنون هیچ ایده جدیدی برای ارائه نداشته‌ای، اما بدان تو یکی از همان مخلوقات منحصر به فردی؛ پس امکان ندارد فکر نویی نداشته باشی! آنچه ممکن است در آن ضعف داشته باشی، شجاعتِ ابراز ایده است. یادت باشد، خدا انسان‌ها را آفرید تا دنیا پر از هیاهو شود…! این همهمه فقط یک دلیل دارد: هر کدام از آن‌ها، انبوهی از نگفته‌ها هستند! نگفته‌هایی به نام ایده…
ایده پردازی چیست؟
برای پاسخ به این سوال بهتر است از کمی قبل‌تر شروع کنیم! مثلا از زمان به دنیا آمدن یک ایده…
ایده(Idea)
وقتی چشمانت را به این جهان باز کردی، اولین نگاهت یک ایده بود! شاید از این حرف تعجب کنی اما واقعیت دارد. هر انسانی با زاویه دید خاص خود، نسبت به اطرافش، حامل یک ایده جدید است. هر نگاهی یک باور نو می‌سازد. تنها مشکل اینجاست که ما به این باورها، عادت کرده‌ایم.
تعریف ایده پردازی (Definition of ideation)
زمانی که عادت به نگاهت را ترک کنی، خواهی دید که هر ثانیه، فرصتی است که ایده‌ای تازه در تو شکل بگیرد. بعد از ایجاد این خودآگاهی؛ ایده نو را که مانند یک نوزاد تازه متولد شده است، با نهایت دقت و مراقبت بزرگ کن! پرورش ایده، مرحله‌ای است که باید همراه هم آن را یاد بگیریم. پس با دید منحصر به فردت، راهکارهایم را دنبال کن!
ایده پردازی خلاقانه
ایده و خلاقیت دو دنیای جدا از هم با تعاریف متفاوت‌اند، اما در اینکه همه انسان‌ها از هر دو موهبت برخوردارند، شکی نیست. نکته اینجاست که ایده‌هایی که صفت خلاقیت را یدک می‌کشند می‌توانند نتایج بهتری به دنبال داشته باشند.
بدن انسان سالم با تغذیه و فعالیت‌های ورزشی مناسب، ساخته می‌شود. حال اگر به این بدن، غذای ناسالم برسد یا دچار کم تحرکی شود، می‌میرد؟ خیر! مشخص است که بدن سالم خیلی بهتر عمل می‌کند ولی بدنی که با آن بدرفتاری شده هم زنده می‌ماند. چه بسا جسم ناسالم، با انجام دستورالعمل‌های یک بدن سالم به عمری بیش‌تر و مفیدتر هم دست پیدا کند.
مثال بالا دقیقاً اتفاقی است که برای ایده پردازی ما می‌افتد! نحوه نگاه تو به اطراف، ارتباط مستقیمی با تجربیاتت دارد. اگر در انتخاب تجربه‌هایت دقت کنی، یعنی ایده‌هایت را از راه درستی تغذیه کرده‌ای. راهی که تو را به یک ایده خلاقانه می‌رساند.
شاید بگویی بعضی تجربه‌ها خبر نمی‌کنند. باید بگویم تجربه‌هایی که کنترلی بر آن‌ها نداری را به صندوق امانات ذهنت بسپار! مطمئن باش آنقدر جا دارد که مثل کشوی لباس‌ها، منفجر نشود! خدا را چه دیدی؟ شاید از همین صندوق، روزی یک جوانه سبز رشد کرد!
قانون یک ایده پردازی: هر انسانی یک اختراع تازه است!
مراحل پرورش ایده
همانطور که گفتم پردازش یک ایده به نحو خلاقانه، به تجربیات تو بستگی دارد. بیا کمی تجربه‌های روزانه را مرور کنیم تا به تو بگویم چگونه با این طفلکی‌ها رفتار کنی!
تو احتمالاً هر روز با یکی از این موارد یا تمام آن‌ها برخورد می‌کنی: تعامل با افراد، دیدن فیلم و برنامه‌های تلویزیونی، گوش دادن به موسیقی، مطالعه‌ی کتاب یا خبری خاص… حال برای هرکدام از این‌ها مراحل زیر را در نظر بگیر:
ویژگی خاص خودت را در برخورد با هر مورد پیدا کن. نحوه رفتارت با دیگری، نقد یا تصوری که برای داستان کتاب یا سیر یک فیلم داری…
بعد از یافتن ویژگی، سعی کن آن را مکتوب کنی، اگر حوصله‌ات نمی‌کشد به صورت کلیدواژه خلاصه‌اش کن. اگر نمی‌توانی خوب بنویسی، آن را ضبط کن. ثبت کردن، این امکان را به تو می‌دهد تا آن تجربه را دوباره مرور کنی و مطمئن باش از این بازگشت، جزئیات جذاب بیشتری دستگیرت می‌شود.
درباره این ویژگی با دیگران صحبت کن. یادت باشد مذاکره و تبادل نظر باعث می‌شود به اکتشافات جدیدی برسی.
یک بازی هیجان‌انگیز(تکنیک ایده پردازی)
موضوعی که فکرت را درگیر کرده، انتخاب کن. دوستانت را جمع کن و یک گروه حداقل هفت نفره تشکیل بده. این بازی بهتر است در بیست دقیقه به انتها برسد! پس کرنومترت را روشن کن و با من بیا:
مرحله اول: بگذار هرکس نظرش را آزادنه بیان کند. حواست باشد که هر فرد فرصت اظهار وجود پیدا کرده و ایده‌اش را بیان کند.
مرحله دوم: حال بدترین ایده‌های خود را بیان کنید! شاید زمانی به خنده بگذرد اما مطمئن باش یخ تمام دوستانت آب می‌شود. کسانی که در مرحله پیش نتوانستند ایده‌های خود را راحت بیان کنند، اینجا با جزئیات بیشتری وارد عمل می‌شوند.
مرحله سوم: بعد از جمع شدن تمام ایده‌های بد، هر فرد باید لیستی از خصوصیاتی که سبب بد بودن ایده‌هاست ارائه کند.
مرحله چهارم: زمان آن رسیده که فکر کنید از میان عوامل متضاد، چه راهکاری می‌تواند ایده بد را به ایده‌ای خوب و قابل استفاده تبدیل کند. این مرحله جایی است که می‌فهمید حتی بدترین ایده‌ها هم پتانسیل‌های نهفته‌ای دارند!
مرحله پنجم: کرنومتر را خاموش کن. هر شرکت کننده باید برای ایده یا ایده‌های خود یک داستان در نظر بگیرد و آن را نوشته یا تعریف کند. اینکار تصویر روشنی از ایده، در اختیارتان می‌گذارد. به جای نوشتن داستان، می‌توانید از درخت‌های ایده پردازی هم کمک بگیرید. به این صورت که مسئله اصلی را در وسط کاغذ یا تخته نوشته و به آن شاخ و برگ‌هایی اضافه کنید.(ایده بزرگ را خرد کرده و اهداف کوچک‌تر برای آن در نظر بگیرید.)
درگام آخر می‌توانید داستان خود را به صورت نمایش دربیاورید یا آن را در قالب یک طراحی ساده یا پیچیده ارائه کنید.
ایده پردازی یک دنیای تمام نشدنی است که حالا تو در آن یک استاد تمام عیاری! اما اگر کسی پرسید «ایده پردازی چیست؟» از او نظرش را درباره خودت بپرس…! آنگاه متوجه می‌شود که در همان لحظه، با بی‌خبری، ایده‌ای را پرورش داده است!
منابع:
BOOK/IDEATION FOR PRODUCT INNOVATION: WHAT ARE THE BEST .
METHODS?/ ROBERT G.COOPER AND SCOTT J.EDGETT
MEDIUM.COM/JOSH SPECTOR/JUN15,2017 .
INDEED.COM/INDEED EDITORIAL TEAM/FEBRUARY23,2021 .
پاسخ‌ها